กรมวิชาการเกษตร สืบสานพระราชดำริอนุรักษ์พันธุกรรมผักพื้นเมืองภาคใต้ ใกล้สูญพันธุ์ สร้างรายได้ให้ชุมชน

นายรพีภัทร์ จันทรศรีวงศ์ อธิบดีกรมวิชาการเกษตร เปิดเผยว่า กรมวิชาการเกษตรได้ดำเนินงาน
ตามแนวพระราชดำริของสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ภายใต้โครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ (อพ.สธ.) โดยได้ดำเนินโครงการ “การอนุรักษ์พันธุกรรมผักพื้นเมืองภาคใต้” ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2537 ณ ศูนย์วิจัยพืชสวนตรัง กรมวิชาการเกษตร เพื่อรวบรวม อนุรักษ์ และคัดเลือกพันธุ์ผักพื้นเมืองภาคใต้ที่มีศักยภาพ พร้อมส่งเสริมการใช้ประโยชน์และสร้างจิตสำนึก
ในการอนุรักษ์ทรัพยากรพันธุกรรมให้แก่เยาวชนในพื้นที่

ปัจจุบันศูนย์วิจัยพืชสวนตรัง ได้สำรวจและรวบรวมพันธุ์ผักพื้นเมืองภาคใต้ที่นิยมบริโภค รวมถึง
ชนิดที่หายากและใกล้สูญพันธุ์ จำนวน 65 ชนิด จาก 27 วงศ์พืช นำมาปลูกอนุรักษ์บนพื้นที่ 5 ไร่ โดย
จัดจำแนกตามส่วนที่ใช้ประโยชน์ออกเป็น 5 กลุ่ม ได้แก่ ลำต้น ใบและยอด ดอก ผล และเมล็ด พร้อมทั้งศึกษาคุณค่าทางโภชนาการของผักพื้นเมือง 47 ชนิด และคัดเลือกพันธุ์ที่มีศักยภาพเด่น 6 ชนิด ได้แก่ ขี้เหล็ก ผักหวานบ้าน ผักหวานป่า มะม่วงหิมพานต์ หมรุย (ยอดขาว) และ ดาหลา พร้อมจัดทำเอกสารองค์ความรู้และหนังสือแนะนำพันธุ์ผักพื้นเมือง เพื่อเผยแพร่ให้ประชาชนได้เรียนรู้และนำไปใช้ประโยชน์

นางสาวปิยะนุช มุสิกพงศ์ นักวิชาการเกษตรชำนาญการ ศูนย์วิจัยพืชสวนตรัง กล่าวว่านอกจากนี้โครงการการอนุรักษ์พันธุกรรมผักพื้นเมืองภาคใต้ ยังได้ขยายผลสู่เกษตรกรในพื้นที่ โดยจัดทำแปลงต้นแบบเพื่อผลิตและจำหน่ายผักพื้นเมืองในเชิงพาณิชย์ เกษตรกรจำนวน 5 รายสามารถสร้างรายได้ระหว่าง
3,500 – 125,000 บาทต่อปี และอีก 2 รายผลิตผักพื้นเมืองเพื่อบริโภคและจำหน่ายในชุมชน สร้างรายได้เพิ่มเติม 1,600 – 9,200 บาทต่อปี รวมทั้งยังได้จัดตั้งแปลงอนุรักษ์เพิ่มเติมในพื้นที่ของ ศูนย์เรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียงฝายคลองลิพังอันเนื่องมาจากพระราชดำริและโรงเรียนบ้านควนสระแก้วเพื่อพัฒนาเป็นแหล่งเรียนรู้ด้านพืชผักพื้นเมืองของภาคใต้

พร้อมกันนี้โครงการฯ ยังให้ความสำคัญกับการปลูกฝังจิตสำนึกการอนุรักษ์ทรัพยากรในเยาวชน โดยจัดกิจกรรมเรียนรู้ให้แก่นักเรียนจาก 3 โรงเรียนในจังหวัดตรัง รวมกว่า 200 คน พร้อมเปิดแปลงเรียนรู้ให้หน่วยงานภาครัฐ สถาบันการศึกษา เกษตรกร และองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น เข้าศึกษาดูงานรวมกว่า 1,169 คน

จากผลการดำเนินงานดังกล่าวทำให้ได้รับรางวัลโครงการพระราชดำริและโครงการพิเศษ ระดับดีเด่น ประจำปี 2567 ซึ่งตลอดเวลากว่า 30 ปีของการดำเนินงาน กรมวิชาการเกษตรได้สืบสานแนวพระราชดำริในการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชพื้นเมืองภาคใต้มาอย่างต่อเนื่อง ส่งผลให้เกิดการอนุรักษ์ทรัพยากรพันธุกรรม
ที่มีคุณค่า สร้างโอกาสทางเศรษฐกิจแก่เกษตรกรในพื้นที่ และยังคงมุ่งมั่นดำเนินงานต่อไป เพื่อรักษา
ความหลากหลายทางชีวภาพและความมั่นคงทางอาหารของประเทศ